Ku prawdzie i wolności

Ku prawdzie i wolności... to trzeci tom serii wydawniczej Niezłomni, ukazującej się wspólnym nakładem Instytutu Pamięci Narodowej oraz Wydawnictwa WAM. Cykl prezentuje wnikliwe analizy postaci osób duchownych i świeckich stawiających zdecydowany opór działaniom komunistycznej dyktatury.

Tom pierwszy, Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich (Kraków-Warszawa 2007) pomieścił wprowadzenie obejmujące podstawowe informacje na temat represji wobec Kościoła katolickiego w Polsce, w latach 1944-1990 jak również metod, środków i form charakteryzujących prace operacyjne UB-SB.
Zaprezentowano w nim opisy zmian w polityce wyznaniowej realizowanej przez władzę komunistyczną oraz sylwetki ordynariuszy archidiecezji wrocławskiej i przemyskiej, a także biskupów pomocniczych z diecezji katowickiej i archidiecezji krakowskiej.

Tom drugi, W obronie Ojczyzny i Kościoła. Komunistyczna bezpieka przeciw biskupom polskim (Kraków 2008) zawiera analizy działań komunistycznego aparatu bezpieczeństwa przeciw ordynariuszowi archidiecezji krakowskiej kard. Adamowi Stefanowi Sapiesze oraz biskupom pomocniczym z diecezji opolskiej, częstochowskiej i sandomierskiej.

Tom trzeci w całości poświęcono natomiast prezentacji sylwetki metropolity krakowskiego, kard. Karola Wojtyły.

Zamysłem serii stało się ukazanie - na podstawie materiału źródłowego wytworzonego głównie przez funkcjonariuszy komunistycznego aparatu bezpieczeństwa - postaci zarówno jednoznacznych, nieuwikłanych w jakąkolwiek formę dialogu z SB, jak również osób o nieco bardziej "zróżnicowanej filozofii życiowej i temperamencie". Tym sposobem, w kolejnych tomach zostało zaprezentowane szerokie spektrum form antykomunistycznego oporu. Dokumentacja SB uzupełniona jest o dokumenty pochodzące z archiwów administracji państwowej oraz instytucji kościelnych, w trosce o jak najszerszą analizę postaw opisywanych bohaterów. Za sprawą prezentacji treści wielu archiwaliów w ich dosłownym brzmieniu (po dokonaniu jedynie koniecznej korekty interpunkcyjnej i stylistycznej) ukazane zostają rzeczowe a także osobowe środki pracy operacyjnej, a zatem metody w postaci: inwigilacji, rozpracowania, inspiracji, dezinformacji, oraz rozmaite formy śledcze takie jak: sprawy profilaktyczne, sprawy aktywnego zainteresowania operacyjnego, czy wreszcie szczególne modele inwigilacji, jak przewidywane dla osób duchownych Teczki Ewidencji Operacyjnej Księży.

Zarówno tomy poprzednie, jak i ów poświęcony kardynałowi Wojtyle zawierają wyczerpującą bibliografię, a także kompletny spis wykorzystanych w badaniach dokumentów. W części pierwszej tomu poświęconego metropolicie krakowskiemu przedstawiony jest zarys biografii oraz opis działań operacyjnych prowadzonych przeciw Wojtyle. Fragmenty kolejne prezentują natomiast bogaty materiał źródłowy obrazujący nieugiętą postawę kardynała wobec szerokiego zestawu działań podejmowanych na rzecz inwigilacji i rozmaitych prób jego "rozpracowania". Opracowanie uzupełniono o aneks zawierający informacje (wzbogacone fotografiami) na temat przebiegu służby funkcjonariuszy zaangażowanych w działania stosowane przeciwko krakowskiemu kardynałowi.

Publikacja Ku prawdzie i wolności... stanowi nie tylko kolejny, ciekawy przypis do historii niezwykłej postaci polskiego kardynała, a w latach późniejszych papieża Jana Pawła II, lecz również ważny dokument epoki. Jest to bowiem opis wyjątkowo tragicznego okresu, w którym, władze państwa polskiego oraz służby podległe reżimowi dopuszczały się inwigilacji i prześladowań kierowanych w stronę własnych obywateli. To analiza nadzwyczaj trudnego i smutnego okresu w historii polskiej państwowości.