Ciemność i światło

Zmarły kilka miesięcy temu kard. Carlo Martini był biblistą pierwszorzędnym. Świetnie znał Pismo Święte - zarówno Stary, jak i Nowy Testament, potrafił o nim zajmująco pisać i prowadził swoich słuchaczy i czytelników przez labirynty najtrudniejszych nawet ksiąg biblijnych. Na przykład Ewangelii Janowej, której - a dokładniej: egzegezie zaledwie kilku jej rozdziałów (18-21) - poświęcona jest książka Ciemność i światło.

Tytuł ten można, oczywiście, czytać kiedykolwiek. Jednak najlepszym (tj. najbardziej owocnym) czasem dla jego lektury jest - moim zdaniem - okres Wielkiego Postu i Wielkiejnocy. Po pierwsze, dlatego że Ciemność i światło mówi o męce, śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa. Po drugie zaś, powstała ona na marginesie rekolekcji wyraźnie inspirowanych Ćwiczeniami duchownymi św. Ignacego Loyoli. Z obu tych względów książka Martiniego może posłużyć jako uzupełnienie tradycyjnych medytacji i rozważań (czy wręcz rekolekcji) wielkopostnych. Autor wprowadza tu czytelnika w sam środek Ewangelii i konfrontuje go z niektórymi jej bohaterami, zarówno tymi "pozytywnymi": Piotrem, Jedenastoma, Marią Magdaleną, jak i "negatywnymi": Piłatem, arcykapłanami czy Judaszem. Owa konfrontacja bywa nieraz bolesna, niemniej ostro pokazuje, jaką w owym dramacie Jezusa pełnimy funkcję (tzn. kim naprawdę jesteśmy), a diagnoza stanowi - jak wiadomo - początek kuracji prowadzącej do uzdrowienia.

Oczywiście, owego uzdrowienia nie dokonają żadne (choćby najbardziej radykalne) praktyki duchowe ani też najmądrzejsze książki - one mogą nas jednak otworzyć na działanie Wszechmocnego i Kochającego Boga.

W niniejszej książce kard. C. M. Martini kontynuuje swoją biblijną refleksję nad Ewangelią św. Jana (por. Kochać Jezusa, WAM, 2003 r.) inspirując się dynamiką Ćwiczeń duchownych św. Ignacego Loyoli. Skupia się przede wszystkim na rozdziałach 18-21 Ewangelii Janowej, w których przedstawione są zbawcze wydarzenia związane z tajemnicą Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Jezusa.

Autor ukazuje w niej jak Piotr i Maria Magdalena oraz Piłat i najwyżsi kapłani zachowują się w obliczu tych dramatycznych wydarzeń: w postawie poszukującej wiary, której nieobce jest zwątpienie (Piotr i jego droga ku dojrzałej miłości Jezusa) lub też w postawie cynizmu Piłata i Arcykapłanów. Kard. Martini przedstawia też okoliczności zdrady Jezusa przez Judasza.

W książce tej można znaleźć wiele cennych rad odnośnie ignacjańskiej modlitwy. Autor podkreśla w niej rolę wewnętrznego wyciszenia, by lepiej odczytać Słowo Boże podczas rekolekcji. Bardzo głębokie są stronice będące zachętą skierowaną do czytelnika, by pozwolił, ażeby Bóg go ukochał. Kardynał Martini przypomina wciąż aktualną prawdę, że Ojciec ukochał nas w Jezusie, swoim Synu, dlatego możemy doświadczać pokoju serca żyjąc w przyjaźni z Panem obecnym w tajemnicy Eucharystii.

Cennym wkładem w omawianej książce są także refleksje nad tajemnicą zmartwychwstania Jezusa, której rozważanie św. Ignacy proponuje w IV tygodniu Ćwiczeń duchownych. Tutaj naszym przewodnikiem jest Maria Magdalena. Bardzo ważny jest też przykład modlitwy trynitarnej zamieszczony na końcu książki.

Od kilku lat kard. Martini jest ciężko chory, jednakże - na ile mu siły pozwalały - głosił rekolekcje duchownym i świeckim. Obecnie jego stan zdrowia bardzo się pogorszył, dlatego wiele rozmyśla nad tajemnicą śmierci i nadziei zmartwychwstania w Chrystusie. Właśnie dlatego stronice tej książki są żywym i przekonującym świadectwem jego głębokiej wiary, którą dzieli się z ludźmi wierzącymi oraz z tymi, którzy Boga szukają.