Ruch oksfordzki (1833-1845)

Kwestia podjęta na łamach niniejszej pracy nie doczekała się do tej pory całościowego i spójnego opracowania w polskim piśmiennictwie naukowym, a jeśli już była poruszana w pracach historyków doktryn politycznych, czy historyków Kościoła katolickiego lub teologów, to była traktowana zaledwie wycinkowo. Brakowało natomiast monografii poświęconej tej problematyce i analizującej ją w wyczerpujący sposób, albowiem istniejące opracowania i artykuły mają jedynie charakter przyczynkarski, odnosząc się do wybranych obszarów eksplorowanych przez luminarzy ruchu oksfordzkiego, nazywanych także, z racji tytułów prac w jakich publikowali swoje koncepcje - traktarianami. Znaczące dla myśli politycznej i prawnej koncepcje traktarian zdają się być w Polsce zapomniane i niedoceniane pomimo ich znaczenia i doniosłości dla nauki światowej.

Niniejszy tom dotyczy analizy poglądów traktarian na stosunki państwo-Kościół. Chociaż w XXI wieku rozważania te wydają się być mocno anachroniczne, to trzeba pamiętać, że kwestia władzy eklezjalnej i politycznej, świętych praw biskupów, boskich uprawnień monarchów, obowiązków władcy, żywo interesowały przywódców ruchu oksfordzkiego, ale także inne elity intelektualne i polityczne Anglii w pierwszej połowie XIX stulecia. Autor zaprezentował także analizę znaczenia refleksji przywódców ruchu oksfordzkiego dla historii myśli politycznej. Ten fragment pracy stanowi próbę ukazania stanowiska traktarian wobec erastianizmu, Erastusa, Hookera, Hobbesa i erastianizmu liberalnego. Zamyka go omówienie znaczenia poglądów luminarzy ruchu oksfordzkiego dla tradycji konserwatywnej.

Za szczególnie wartościowe uznaję dociekania Autora dowodzące, że przywódcy ruchu oksfordzkiego za cel swoich działań uznali obronę angielskiego ludu chrześcijańskiego przed, ich zdaniem, niedobrymi reformami, proponowanymi przez świeckie, liberalne państwo. Autor, odwołując się do argumentacji przywódców ruchu oksfordzkiego, w udany sposób wykazał niedostatki polityków i myślicieli liberalnych, którzy chcieli poddać pełnej kontroli Kościół anglikański, wbrew poglądom, które sami głosili.

z recenzji dr. hab. Mirosława Sadowskiego, prof. UWr