Święci poganie Starego Testamentu

Nie byli wyznawcami ani judaizmu, ani chrześcijaństwa, nie są więc czczeni jako święci, a jednak odegrali ważną rolę w historii zbawienia. Niekanonizowani, a przecież możemy się od nich uczyć wierności Bogu, prawości, sprawiedliwości, uczciwości, mądrości. Dziś trochę zapomniani, a przecież ojcowie Kościoła często właśnie do ich postawy odwoływali się w swoich katechezach, których wysłuchiwali pierwsi chrześcijanie czy kandydaci do chrztu. Kilka szkiców, których bohaterami są: Abel, Henoch, Daniel, Noe, Hiob, Melchizedek, Lot i Królowa Saby.

Jest to praca znanego specjalisty w zakresie początków chrześcijaństwa i patrologii, ojca Danielou SJ (1905-1974). Pisze w niej o wielkich ludziach starotestamentalnych, zdobywających się na doskonałe posłuszeństwo, wierność Bogu oraz heroiczne przylgnięcie do Bożej woli. Autor uważa, ze z tego względu można zaliczyć ich do grona świętych pogan. Chodzi tu o Abla, Henocha, Danela, Noego, Hioba, Melchizedeka, Lota oraz królową Sabę. Reprezentują oni świętość prawa "naturalnego", zgodnego z wolą Bożą, od których możemy uczyć się najlepszych cnót: wiary, prawości, sprawiedliwości, uczciwości, mądrości, jak i tego, ze cierpienie ma sens. "I to dlatego - tłumaczy autor - ich przykłady leżały u podstaw katechezy moralnej czasów starożytnych. Już u Żydów aleksandryjskich Filon poświęcił długie traktaty, aby pokazać w Semie, Secie, Noem pierwsze cnoty, od których poczynając można było wznieść się do wyższych tajemnic wraz z Abrahamem, Jakubem i Izaakiem. Klemens Rzymski proponuje pierwszym chrześcijanom przykłady Noego i Hioba. A św. Ambroży wygłosił swoje katechezy wielkopostne dla katechumenów, proponując w nich przykłady Abla, Noego i Hioba".

Jezuita Jean Danielou (l905-l974) był historykiem Kościoła, ekspertem soboru, później kardynałem i członkiem Akademii Francuskiej, a w korpusie jego dzieł znalazł się również tom "Świeci »Poganie« StaregoTestamentu", wydany właśnie przez WAM. Wśród bohaterów m.in. Abel, Hiob i Noe, prekursorzy późniejszych religii monoteistycznych, choć trudno byłoby ich zaklasyfikować do judaizmu czy chrześcijaństwa. Danielou prowokuje, ale też daje okazje do namysłu nad meandrującymi ścieżkami religii.