Chwała. Estetyka teologiczna, III/2/1

Niniejszy końcowy tom dochodzi do miejsca, do którego zmierzało całe dzieło: do teologii chwały żywego Boga, który "Wielokrotnie i na różne sposoby przemawiał niegdyś [...] do ojców przez proroków, a w tych ostatecznych dniach przemówił do nas przez Syna [...], który jest odblaskiem Jego chwały i odbiciem Jego istoty" (Hbr 1, 1-3). Tom ten staje więc oko w oko z tomem pierwszym, który wprowadzająco nakreślił estetykę teologiczną jako aisthesis, jako "dostrzeganie" Boga żywego zakłada przekroczenie przez istotę stworzoną siebie samej i swoich naturalnych zdolności poznania, co dla stworzenia nazywa się "łaską" i sprawia, że staje się ono wobec chwały Pana zdolne wytrwać w oddaniu siebie.Zamiast "chwała Pana" można również mówić "boskość Boga"; wówczas staje się widoczne, że formalnym przedmiotem wierzącego postrzegania objawienia nie może być nic innego jak tylko Bóg.

Treść książki można określić krótko jako odpowiedź na pytanie: jaką drogę musiało przejść pojęcie kabod Jhwh, aby w nowym przymierzu, u Pawła i Jana, mogło pojawić się jako doxa Christou i doxa Theou? Droga ta została opisana najpierw jako integracja: od abstrakcyjno-zmysłowego do konkretnie osobowego kabod, który zawsze był rozumiany raczej jako ukazanie widocznych w wydarzeniu przymierza przymiotów Pana przymierza. (...) Historia przymierza pokazała jednak, że naród wybrany nie był zdolny egzystować w sferze absolutnej miłości: wysyłali najpierw przedstawicieli, którzy w miarę jak zawodził lud, stawali się cierpiącymi zastępczo, którzy mimo to nie mogli zapobiec upadkowi pierwszego przymierza. Tak więc temat nie jest zamknięty i wymaga kontynuacji w teologii nowego przymierza, która przekroczy barierę chwały Boga w starym.Związek chwały w biblijnej przestrzeni Objawienia z chwałą w przestrzeni metafizyki stał się w licznych miejscach jasny: tam, gdzie biblijne Objawienie wychodzi poza przestrzeń religii opartych na mitach i tam, gdzie filozoficzna mądrość życiowa wdziera się w przestrzeń Objawienia jako piętno myślenia i życia po ludzku, tam wreszcie gdzie późne filozofie otwierają semicką myśl Biblii na myśl hellenistyczną.Tok myśli doprowadził na koniec drogą spiralną na powrót do istotnych wypowiedzi tomu I: pojęcie kształtu mogło znaleźć zastosowanie w pełnych treści rozważaniach chwały Boga. Właśnie tutaj niezbędne jest uzupełnienie przez teologię Nowego Testamentu: tylko całe biblijne Objawienie przekazuje w pełnym kształcie to, co Bóg chciał nam powiedzieć o swojej chwale.