Mężowie niezłomni

Publikacja o dwóch wybitnych postaciach Kościoła w Polsce, jakimi byli kard. Adam Sapieha i kard. Karol Wojtyła (obecnie bł. Jan Paweł II), sprawi radość przede wszystkim koneserom historii.
Książka złożona z dwóch części - Niezłomny książę i Niezłomny w zniewoleniu - została napisana przystępnie, co sprawia, że zawarty w niej szereg zdarzeń i faktów z życia obu postaci czyta się niemal jednym tchem. Ukazano je w sposób prosty i bez retuszu na tle bogatej, przechodzącej różne koleje losu, historii Polski, co stanowi niewątpliwie walor tej publikacji.

Czytelnik zapoznaje się z wieloma mało znanymi faktami z życia Sapiehy i jego rodu, jak też z sytuacją Krakowa za czasów jego poprzednika, kard. Puzyny. Trudne, pełne wyzwań czasy sprawiły, iż Sapieha dał się poznać przede wszystkim jako dobry organizator i wielki społecznik, apostoł dzieł charytatywnych. Należał on do nielicznych osób, które na miarę swego urzędu i możliwości spieszyły każdemu z pomocą.
Wrażliwym na potrzeby innych pozostał Sapieha do końca swoich dni. Autor ukazuje go jako postać nietuzinkową, która mimo nacisków z różnych stron ma własny pogląd na daną sprawę. Przykładem tego może być jego konflikt z nuncjuszem Achillesem Rattim (późniejszym papieżem Piusem XI), któremu zarzucał on stronniczość w sporach Polski i Niemiec o Śląsk.
Sapieha ukazany na tle dziejów katedry wawelskiej jawi się z jednej strony jako mecenas narodowych dóbr kultury. Z drugiej strony ukazany jest jako nieugięty kustosz, który - chroniąc Wawel przed upolitycznieniem - odmawia pochówku niektórym Polakom (np. Witosowi i Sienkiewiczowi). Sapieha przedstawiony na tle dramatycznych wydarzeń II wojny światowej daje się poznać wobec okupanta jako osoba niezłomna. Zarówno jego postawa, jak i bezkompromisowość są czymś niezwykłym, zważywszy na fakt, że każdy, kto stawiał faszystom opór, albo był aresztowany i zsyłany do obozu, albo rozstrzeliwany.

Drugą postacią, którą autor barwnie namalował, jest Karol Wojtyła, "niezłomny w zniewoleniu". Został on ukazany jako ten, który w czasach komunistycznych pozostał w swoim myśleniu "niezłomny", czyli wolny. Niemały wpływ na taką postawę miał m.in. kard. Sapieha. Bardzo ciekawym zagadnieniem, choć może mniej znanym, jest zaangażowanie Wojtyły na rzecz Ruchu Światło-Życie. To właśnie w jego osobie program ateizacji młodzieży przez komunistów natrafiał na największy opór. Był tym, który czynnie wspierał rodzące się, a następnie rozwijające dzieło oazowe ks. Franciszka Blachnickiego.

Kolejnym, niemniej pasjonującym wątkiem, jest budowa "miasta bez Boga", czyli Nowej Huty, i walka ludzi o wiarę, o Kościół, o Boga. Wiara ludzi, ich przywiązanie do Boga spotyka się z ogromną determinacją abp. Wojtyły. Ciekawostką książki są fragmenty zapisków tajnych służb bezpieczeństwa o Wojtyle. To, co pisano o nim jako "ściśle poufne", wskazuje na sumienność, z jaką funkcjonariusze SB rozpracowywali jego sylwetkę. Co więcej, wiele jego zalet zostało trafnie scharakteryzowanych jako konkretne zagrożenie dla komuny i jej programowej ateizacji. Z jednej strony dostrzeżono w nim model najbardziej niebezpiecznego "katolicyzmu otwartego", stąd taka jego popularność wśród młodzieży, studentów i w kręgach inteligenckich. Z drugiej strony stawiano na jego konflikt z kard. Stefanem Wyszyńskim, co -jak wiadomo - było z góry złym założeniem i musiało zakończyć się fiaskiem. (jz)